تفاوت های ورق فولادی گالوانیزه و زنگ نزن
بسیاری از مواقع سوالی که ذهن بسیاری از افراد را که با ورق های فولادی سر و کار دارند درگیر می کند، دو راهی انتخاب بین ورق های فولادی گالوانیزه و ورق فولادی زنگ نزن(ضد زنگ) است. ما در این مقاله قصد داریم شما را با تفاوت های ورق فولادی گالوانیزه و زنگ نزن آشنا سازیم.
با ما همراه باشید.
فولاد گالوانیزه چیست؟
فولاد گالوانیزه به انگلیسی (Galvanized Steel) به فولاد گالوانیزه شده توسط روی گفته می‌شود.
یکی از روش‌های محافظت از خوردگی گالوانیک است که توسط پوشاندن فلز مادر توسط لایه‌ای از فلز محافظ (که معمولاً فلز روی است) انجام می‌شود.
در این حالت پوشش خورده شده و فلز مادر محافظت می‌شود. این فرایند نوع خاصی از حفاظت گالوانیکی است. میزان مقاومت پوشش گالوانیزه متناسب با ضخامت آن است.این روش یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های محافظت فولادها در محیط‌های خورنده است.
روش‌های متفاوتی برای گالوانیزه نمودن فولاد و ورقهای فلزی وجود دارد، از بهترین و اقتصادی‌ترین روش‌های گالوانیزه نمودن ورقهای آهنی، غوطه وری ورق آهنی در حوضچه مذاب است.
انواع ورق فولادی گالوانیزه
میزان پوشش گالوانیزه (ضخامت روی) بر روی ورق‌ها و سایر مقاطع فولادی متفاوت می‌باشد . میزان پوشش گالوانیزه ورق‌ها بر اساس جرم پوشش فلز روی (ZN) آنها تعیین می گردد؛ که می‌تواند از ۱۰۰ تا ۳۵۰ گرم بر متر مربع باشد.
از نظر ظاهری نیز ورق گالوانیزه به سه نوع ورق گالوانیزه بدون گل، ورق گالوانیزه گل‌ریز و ورق گالوانیزه گل درشت تقسیم‌بندی می‌شود.
تفاوت این سه دسته ورق گالوانیزه در شکل‌گیری کریستال (گل) گالوانیزه بر روی ورق است که شکل‌گیری کریستال‌ها بسته به سرعت سرد نمودن ورق و میزان روی بکار رفته در فرایند گالوانیزاسیون متفاوت خواهد بود.
با دور شدن از سطح فلز، درصد آهن موجود در لایه‌های مختلف کمتر می‌شود. لایه ی خارجی فولاد گالوانیزه از بلورهای روی تشکیل شده‌است. این لایه چکش‌خوار بوده و بین ۴۰ تا ۹۰ درصد از ضخامت کل پوشش گالوانیزه را تشکیل می‌دهد.
گالوانیزه گرم باعث ایجاد لایه ای از روی بر سطح فولاد می‌گردد که سطح را به‌طور کامل پوشانده و آن را در برابر خورندگی محیط محافظت می‌نماید. همچنین این لایه مقاومت به سایش مناسبی را از خود نشان می‌دهد. در صورت ایجاد ناپیوستگی‌های سطحی یا صدمه دیدن پوشش، محافظت از فولاد توسط مکانیزم حفاظت کاتدی ادامه می‌یابد.
فولاد ضد زنگ چیست؟
در متالورژی، فولاد زنگ نزن یا فولاد ضدزنگ یا استنلس استیل به انگلیسی (Stainless Steel) که Inox نیز خوانده می‌شود، آلیاژی از فولاد می‌باشد، که اصلی‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده آن آهن، کروم و نیکل است که حداقل درصد جرمی کروم در آن ۱۰٫۵ درصد و حداکثر درصد جرمی کربن آن ۱٫۲ درصد می‌باشد.
فولادهای زنگ نزن به دلیل ویژگی غیرفعال شدن خود می‌توانند مقاومت بسیار خوبی دربرابر خوردگی از خود نشان دهند. این فولادها به دلیل شکل گرفتن یک لایه غیرفعال بر روی سطح‌شان که به شدت به ماده زیرین پیوند خورده‌است و از تماس بیشتر ماده به محیط اطراف جلوگیری می کند، چنین ویژگی‌ای دارند. برای اینکه این پدیده غیرفعال‌سازی به طور پایدار در فولاد اتفاق بیفتد نیاز است که حداقل ۱۰٫۵ درصد از ماده را کروم تشکیل دهد. با داشتن چنین سطحی از کروم حتی اگر خراشی بر روی سطح فولاد ایجاد شود و این لایه از میان برود فولاد می‌تواند خودش را ترمیم کند و اگر گرید به درستی برای محیط کاری انتخاب شده باشد این لایه غیرفعال دوباره شکل می‌گیرد. در غیراین‌صورت شکست غیرفعالی رخ می‌دهد و فولاد زنگ‌نزن، زنگ‌زده و خورده می‌شود.
مزایای فولاد زنگ نزن
فولادهای زنگ‌نزن به خاطر مقاومت دربرابر خوردگی خود بسیار مورد توجه هستند که این ویژگی با افزایش میزان کروم افزایش می‌یابد. افزودن عنصر مولیبدن باعث افزایش مقاومت به خوردگی فولادهای زنگ نزن در مقابل اسیدهای کاهنده و دربرابر خوردگی در محلول‌های کلرایدی می‌شود. به همین دلیل، انواع مختلفی از فولاد زنگ‌نزن با میزان مختلف کروم و مولیبدن برای مطابقت با محیطی که آلیاژ باید تحمل کند وجود دارد. مقاومت فولاد زنگ‌نزن به خوردگی و زنگ‌زدگی، نیاز به نگهداری کم و درخشش بالا، آن را تبدیل به یک ماده ایده ال برای بسیاری از کاربردها که در آن هم نیاز به استحکام بالا و هم نیاز به مقاومت به خوردگی بالا است کرده‌است.
فولاد گالوانیزه چگونه در برابر خوردگی مقاومت می‌کند؟
همانطور که در بالا بیان کردیم فولاد گالوانیزه به علت داشتن پوشش روی موجود بر روی فولاد کربنی، در برابر خوردگی مقاومت می کند. وجود پوشش روی، دو مزایای مهم و اساسی را به دنبال دارد.
- با جلوگیری از تماس اکسیژن با فولاد، باعث کاهش احتمال خوردگی فلز می‌شود.
- حتی اگر پوشش روی، مخدوش شده و مقدار کمی از آهن با هوای محیط در تماس شود، باقی‌مانده‌ی روی، به مراتب از فولاد واکنش‌پذیرتر است. این امر باعث می‌شود که روی، سریع‌تر از آهن به مولکول اکسیژن حمله کند و از شکل‌گیری زنگار جلوگیری کند.
فولاد ضد زنگ چگونه در برابر خوردگی مقاومت می‌کند؟
فولاد ضد زنگ به علت داشتن کروم (و گاهی عناصر اضافه‌شده‌ی دیگر)، در برابر خوردگی مقاومت می‌کند. خوردگی بر روی فولاد کربنی زمانی اتفاق می‌افتد که آهن موجود در فولاد، فرصت می کند با اکسیژن محیط ترکیب شود.
کروم موجود در فولاد ضد زنگ، پس از ترکیب با اکسیژن و تشکیل لایه‌ای گسترده از اکسید کروم، از خوردگی آن جلوگیری می‌کند. تا زمانی که مقدار کروم فولاد به اندازه‌ی کافی باشد، لایه‌ی اکسید کروم ایجاد‌شده، از تشکیل اکسید آهن (که به زنگار نیز شناخته می‌شود) جلوگیری می کند.
میزان کروم و سایر عناصر آلیاژی مورد نیاز، درجه‌های مختلفی از فولاد ضد زنگ را تعیین می‌کند.
کاربردهای فولاد ضد زنگ
فولاد های زنگ نزن آستنیتی به دلیل دوام، عدم نیاز به مراقبت و نگهداری به طور فزآینده در معماری به کار می روند. به دلیل مقاومت به خوردگی فولاد زنگ نزن این ماده را برای استفاده در خارج از ساختمان مناسب است. کیفیت سطحی فولاد های زنگ نزن متفاوت است و می توانند سطح آینه ای، براق و …. داشته باشند، اما معمولا از سطوح نورد شده با کد ۲B استفاده می شود. از فولاد زنگ نزن با سطح بسیار نرم (dead soft) برای سقف ها و سطوح همتراز استفاده می شود زیرا که این ماده به سهولت شکل می گیرد و از دوام خوبی نیز برخوردار است.
کاربردهای فولاد گالوانیزه
از ورق گالوانیزه به صورت گسترده در صنایع مختلف استفاده می شود که تعداد آن ها بسیار زیاد است. از تولید لوازم خانگی و صنایع برق و الکترونیک گرفته تا صنایع بزرگ مانند خودروسازی، تجهیزات ترافیکی و ساختمان های صنعتی در همه آن ها از انواع ورق های گالوانیزه استفاده می کنند. از جمله مهم ترین کاربردهای ورق گالوانیزه عبارتند از:
استفاده در لوازم خانگی: یکی از کاربردهای اصلی و مهم ورق های گالوانیزه در بسیاری از لوازم خانگی مانند یخچال، کولر، لباسشویی، ظرف شویی و …است. علت اصلی استفاده از این ورق ها در وسایل حساسی مانند فریزر، یخچال، کولر، کانال های تهویه و … وجود محیط های مرطوب و خورنده است که خیلی سریع ورق های آهنی بدون پوشش را تخریب می کنند.
استفاده در صنعت برق و الکترونیک: در صنایع الکترونیک نیز از این محصول برای انواع سیم کشی ها، تولید قطعات پوششی و … استفاده می کنند.
صنعت خودروسازی: در صنعت خودروسازی از ورق های گالوانیزه برای تولید درب قطعات استفاده می شود.
صنعت ساختمان: در ساختمان سازی برای ساخت ساندویچ پانل ها از ورق گالوانیزه استفاده می کنند.
در تجهیزات ترافیکی: در حال حاضر بیشتر گارد ریل های موجود در طرح های ترافیکی با گالوانیزه ساخته می شوند.
ساخت سیلوهای گالوانیزه: سیلوها که انبارهایی برای ذخیره مواد غذایی انسانی و حیوانی هستند.
تفاوت در مصارف فولاد گالوانیزه و ضد زنگ
یکی از عمده ترین تفاوت های ورق فولادی گالوانیزه و زنگ نزن در مصرف است. محدوده ی گسترده ای از صنایع از هر دو تجهیزات فولادی ضدزنگ و گالوانیزه شده در کارهای روزمره ی خود استفاده می کنند. مصارف مرسوم برای آن ها شامل محیط های مرطوب یا خارجی است، به طوری که ویژگی های مقاوم به زنگ زدن آن ها تجهیزات توانمندی را فراهم خواهد کرد که قادر خواهید بود برای سال ها از آن استفاده کنید. کاربردهای خدمات غذایی یا کشاورزی به طور مرسوم از تجهیزات فولاد ضدزنگ یا گالوانیزه استفاده می کنند.
ما پیشنهاد می کنیم اگر قصد استفاده از تجهیزات در خارج از محیط خانه را دارید، فولاد گالوانیزه شده را انتخاب کنید.فولاد ضدزنگ به طور ویژه ای برای کار با مواد غذایی، دارویی و کاربردهایی که نیاز به وجود الکتریسیته ی ساکن نباشد، مثل رایانه ها، طراحی شده است فولاد گالوانیزه شده به دلیل استحکام پایین تر و قیمت ارزان تر برای پروژه های با بودجه ی کمتر نسبت به فولاد ضدزنگ استفاده می شود علاوه بر این، این فولاد ها در تولید تجهیزات HVAC، سقف های فلزی برای خانه ها و زنجیره ی اتصالی حصارها (فنس) و ورق های فولادی استفاده می شود.
محصولات ساخته شده از فولاد گالوانیزه قادر به مقاومت در برابر خوردگی و ایستادگی در برابر آب و هوای نامطلوب بوده و نسبت به بسیاری از فلزات دیگر مستحکم تر و سبک تر هستند به دلیل اینکه فولاد ضدزنگ گران تر و پایدارتر بوده، برای پروژه های با بودجه ی زیاد که نیازمند تجهیزات ضخیم یا بالابرهای سنگین است، استفاده می شود بنابراین، فولاد ضدزنگ در آسمان خراش ها، پل ها، تندیس ها و یادبودها، ماشین ها، خطوط راه آهن، هواپیماها و تعداد دیگری از محصولات گران قیمت استفاده می شود. دو نوع گوناگون فولاد تفاوت بسیاری نسبت به یکدیگر دارند هر کدام از آن ها مجموعه ای از مزایای خود را داشته که آن ها را به طور بی همتایی مناسب برای طیف گسترده ای از کاربردها می سازد.
قیمت فولاد ضد زنگ بهتر است یا گالوانیزه؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم هر کدام از این ورق های فولادی کاربرد منحصربفرد خود را دارند و برای جاهای خاصی به کار می روند. پس به طور کلی می توان گفت قیمت در انتخاب موثر نیست. نکته ی مهم قیمت فولاد گالوانیزه از قیمت فولاد ضد زنگ مقرون به صرفه‌تر است؛ اما این موضوع را هم در نظر داشته باشید که فولاد ضد زنگ قوی‌تر و استحکام بیشتری دارد و با توجه به کاربرر آنها باید انتخاب کنیم.
کلام آخر
در این مقاله ما با معرفی ورق گالوانیزه و زنگ نزن در مورد تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه صحبت کردیم. با شناخت تفاوت های این دو ورق در زمان انتخاب انواع فولاد گالوانیزه برای ساخت سازه‌ی مورد نظرتان شما میتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.نکته ای که بسیار حائز اهمیت است و باید به آن دقت کنیم. هر کدام از این فلزات، با توجه به خواصی که دارند و در شرایطی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای نقاط قوت و ضعفی هستند. بنابراین به صورت کلی می‌توان گفت که هر کدام از این فلزات کاربردهایی متفاوتی دارند و در طراحی سازه‌ها جایگاه خاص خود را دارند. بنابراین بهتر است قبل از اقدام به خرید تفاوت آنها را بدانید تا خرید مطمئن‌تری داشته باشید.
