ورق گالوانیزه یکی از پرکاربرد و متداول ترین ورق های فولادی است .این ورق خواهان زیادی در کارخانه و تولیدی های مختلف در سراسر جهان دارد، زیرا برای مصارف بسیار زیادی مناسب است. .ورق گالوانیزه هر ساله سهم بسیار زیادی از بازار را به خود اختصاص می دهد. محاسن بی شمار این ورق باعث گردیده، که روز به روز کارایی آن بیشتر از قبل گردد.
معمولا فولاد و آهن، از عناصری هستند که دچار خوردگی، زنگ‌زدن و در نهایت تضعیف و فروریختن می‌شوند. گالوانیزه کردن فولاد یکی از روش‌ها و اغلب بهترین روش برای جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی اکثر سازه‌های فولادی محسوب می‌شود.
گالوانیزه کردن یا گالوانیزاسیون یک فرایند تولید است که در آن روکش روی بر سطح فولاد یا آهن برای محافظت و جلوگیری از زنگ زدگی اعمال می شود. چندین فرآیند گالوانیزه موجود است ، اما متداول ترین روش ارائه شده و مورد استفاده گالوانیزه گرم نامیده می شود.
ورق گالوانیزه به دلیل دوام زیاد ، استحکام و شکل پذیری فولاد و همچنین به دلیل وجود پوشش روی که موجب محافظت در برابر خوردگی آهن می گردد. یکی از محبوب ترین انواع فولاد است.
خاصیت منحصر بفردی که باعث می شود این ورق جایگاه خاصی در بین همه ی صنایع داشته باشد و پر کاربردترین ورق در بین ورق های فولادی گردد. این است که اگر پوشش روی از بین رود یا حتی شکسته شود، این ورق به هیچ وجه زنگ نخواهد زد؛ روی به عنوان یک مانع در برابر عناصر خورنده از فلز پایه محافظت می کند و خاصیت فداکاری این پوشش منجر به یک محصول فولادی با دوام و با کیفیت بالا می شود.
در این متن خواهید خواند:
چگونه ورق فلزی را گالوانیزه می کنند؟
مزایای استفاده از ورق گالوانیزه
ورق گالوانیزه در چه صنایعی استفاده می شود؟
چه موقع ورق نیاز به گالوانیزاسیون دارد؟
گالوانیزاسیون چیست؟
گالوانیزاسیون (به فرانسوی: Galvanisation) یکی از روش‌های محافظت از خوردگی با ایجاد خوردگی گالوانیک است که توسط پوشاندن فلز مادر توسط لایه‌ای از فلز محافظ به صورت آند فداشونده در سری گالوانیک (معمولاً روی) انجام می‌شود. در این حالت پوشش خورده شده و فلز مادر محافظت می‌شود. این فرایند نوع خاصی از حفاظت گالوانیکی است. میزان مقاومت پوشش متناسب با ضخامت آن است. این روش یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های محافظت فولادها در محیط‌های خورنده است.
چگونه ورق فلزی را گالوانیزه می کنند؟
برای گالوانیزه کردن فولاد روش های مختلفی وجود دارد. یکی از بهترین روش های گالوانیزه کردن کردن گالوانیزه گرم است.
گالوانیزه گرم
متداول ترین روش گالوانیزاسیون ورق در کارخانه های تولیدی، روش گالوانیزه گرم است . فرایند این روش به صورت فرو بردن قطعات فلزی در حمام روی مذاب برای محافظت از فلز است. این محافظت به سه روش مختلف صورت می گیرد.
پوشش روی ، در صورت سالم بودن ، از رسیدن مواد خورنده به فولاد یا آهن زیرین جلوگیری می کند. به عنوان آند قربانی عمل می کند ، که جزء اصلی گالوانیک است.
گالوانیزه کردن الکترولیتی (Electrogalvanizing)
این روش با غوطه وری فولاد در الکترولیت که یک محلول سولفات روی یا سیانید است انجام می شود. فرایند الکترولیت یک لایه از روی در سطح فلز ایجاد می کند.
در این روش میزان ضخامت پوشش روی بر سطح فلز را می توان به صورت دقیق کنترل کرد. میزان ضخامتی که در روش گالوانیزه گرم ایجاد می شود را نمی توان با این روش ایجاد کرد.
روش کشش گرمایی
در این روش قطعات فلزی آهنی را در یک محفظه بدون هوا قرار می دهند که شامل گرد وغبار و روی و شن و ماسه در دمای ۵۰۰ درجه سانتیگراد است. با بالا رفتن دما در محفظه غبار روی به سطح فلز می چسبد و یک پوشش روی ایجاد می کند. در این روش پوشش روی مطابق با شکل فلز و به صورت یکنواخت بر روی سطح ایجاد می شود. این روش بیشتر برای قطعات کوچک استفاده می شود.
روش اسپری حرارتی
فلز روی با حرارت دیدن به سطح فولاد اسپری می شود قبل از شروع فرایند سطح فلز باید با استفاده از انفجار ماسه به صورت کامل تمیز و آماده شود. از مزیت های این روش ایجاد پوشش تا ضخامت ۲۵۰ میکرو متر است که میتواند یک فلز را به یک ورق گالوانیزه تبدیل کند.
مزایای استفاده از ورق گالوانیزه
ورق گالوانیزه مزیت‌های زیادی به خصوص در ساخت‌وساز دارد. در این قسمت به برخی از این مزیت‌ها اشاره می‌کنیم:
عمر طولانی : یکی از خصوصیات بارز ورق گالوانیزه طول عمر آن می باشد. با گالوانیزه شدن ، یک قطعه فولاد صنعتی، در محیط های متوسط بیش از ۵۰ سال دوام می آورد و با قرار گرفتن در معرض شدید آب می تواند بیش از ۲۰ سال دوام بیاورد. البته این سال‌ها بستگی به میزان قرار گرفتن فولاد در برابر مواد خورنده دارد. افزایش دوام محصولات گالوانیزه باعث می گردد که محصول نهایی ساخته شده از آنها طول عمر طولانی داشته باشد.
قیمت مناسب و مقرون به صرفه : دلایل بسیاری باعث می گردد ورق گالوانیزه مقرون به صرفه باشد. همانطور که گفته شد، روی مذاب با فولاد به خوبی به یکدیگر می‌چسبند و محصولی بسیار بادوام را تولید می‌کنند؛ همچنین تولید ورق گالوانیزه در نتیجه روش گالوانیزاسیون، نسبت به سایر روش‌هایی که برای جلوگیری از زنگ‌زدگی استفاده می‌شود، هزینه کمتری برای تعمیر و نگهداری دارند. این کار بهترین گزینه برای اکثر پیمان‌کاران میباشد. مراحل آماده سازی ورق گالوانیزه بسیار ساده است و هزینه ی تولید آن بسیار مقرون به صرفه است.
روی بهترین محافظ: وجود محافظ روی ،بر روی فولاد باعث می شود که هیچ گونه آسیبی به آن نرسد و همین موضوع دوام و استحکام ورق های گالوانیزه را بالا می برد.
مقاومت در برابر زنگ زدگی :عناصر آهن موجود در فولاد فوق العاده مستعد زنگ زدگی هستند ، اما افزودن روی به عنوان یک محافظ بین فولاد و هرگونه رطوبت یا اکسیژن عمل می کند.
بازرسی آسان : از آن‌جایی که باید سازه‌ها را به صورت سالیانه مورد بررسی قرار داد، بنابراین روش بازرسی بسیار اهمیت خواهد داشت. ورق‌های گالوانیزه بدون نیاز به آزمایش خاصی، به راحتی و تنها از طریق چشم قابل بررسی هستند و در آزمایش و تست کیفیت آن هزینه زیادی صرف نمی‌شود.
سختی: گالوانیزه یکی از سخت‌ترین پوشش‌های محافظ موجود در بازار میباشد. این بدان معنی است که علاوه بر اینکه در برابر زنگ‌زدن مقاومت دارند، از آسیب‌های زمان حمل و نقل نیز در امان هستند.
سادگی در تمیزکردن : این محصولات را می‌توانید با آب قلیایی اسپری کرده و در صورت لزوم با یک پارچه نرم پاک کنید.
صرفه‌جویی در منابع: فولاد گالوانیزه یکی از محصولات بسیار با دوام و با پایداری بالاست. همان حمام مذابی که از آن برای تولید ورق گالوانیزه استفاده می‌شود را می‌توان بارها و بارها استفاده کرد.
قابلیت بازیافت: یکی دیگر از مزایای اصلی ورق گالوانیزه که بسیار مهم است و باعث می شود در حجم وسیعی استفاده شود قابلیت بازیافت آن است و کمترین آسیب را برای محیط زیست در پی دارد.
ضخامت پوشش های گالوانیزه
استانداردهای متفاوتی برای پوشش های گالوانیزه وجود دارند که مینیمم ضخامت پوشش های گالوانیزه را تعیین می کنند.به طور کلی مینیمم ضخامت پوشش توسط گالوانیزه کنندگان تعیین می شود.
مهمترین فاکتورهایی که ضخامت و ظاهر پوشش گالوانیزه را تحت تاثیر قرار می دهد عبارتند از:
- میزان ترکیبات ورق فولادی پایه
- وضعیت و کیفیت سطح ورق (طی نمودن مراحل اسید شویی، باز شویی و پیش گرم قبل از انجام فرآیند گالوانیزاسون)
- گذراندن مراحل و فرآیندهای سرد قبل از فرآیند پوشش روی بر روی سطح فلز
- مدت زمان عملیات غوطه وری فلز در وان مذاب روی
- سرعت العمل خارج نمودن ورق از وان مذاب
- تکنولوژی عملیات گالوانیزه
- چگونگی سرد نمودن ورق
انواع فرم گالوانیزه
همان گونه که اشاره شد، ورق گالوانیزه از پوشش دادن ورق آهنی توسط فلز روی ایجاد می شود، و به طور کلی به دو صورت ورق (sheet) و کلاف (coil) تولید می گردد.
ورق های گالوانیزه موجود در بازار در ابعاد استاندارد زیر تولید می گردند.
- عرض ورق های گالوانیزه ۱۰۰۰ و ۱۲۵۰ mm
- ورق های فابریک در اندازه های ۱۰۰۰*۲۰۰۰ و ۱۲۵۰*۲۵۰۰۰ mm
- با توجه به کارخانه تولید گالوانیزه و ضخامت آن وزن هر یک از رول های گالوانیزه ۵ الی ۷ تن است
- ورق های گالوانیزه به طور عمده دارای ضخامت ۰٫۲ الی ۶ mm است.
- ضخامت پوشش روی سطح ورق بسته به نوع کاربرد ۱۰۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۲۲۰ و ۲۷۵ گرم بر متر مکعب می باشد.
ورق گالوانیزه در چه صنایعی استفاده می شود؟
جالب است بدانیم فلزات گالوانیزه در همه جا استفاده می شود!
بدنه خودروها و بسیاری از دوچرخه ها از فلزات گالوانیزه ساخته شده اند. برخی از لوله های آب آشامیدنی هنوز از فولاد گالوانیزه ساخته می شوند . ورق نورد سرد نیز اغلب گالوانیزه می شود. مهره ها ، پیچ و مهره ها ، ابزارها و سیم ها از انواع مختلف اکنون گالوانیزه شده اند زیرا این یک فرایند ارزان است و به افزایش طول عمر فلز کمک می کند!
فولاد گالوانیزه ، به ویژه ، اغلب چیزی است که در ساختمانهای مدرن “قاب فولادی” استفاده می شود. فولاد گالوانیزه همچنین برای ایجاد سازه هایی مانند بالکن ، ایوان ، راه پله ، نردبان ، راهروها و موارد دیگر استفاده می شود. نرده ها ، سقف ها ، پیاده روهای فضای باز ، همه اینها انتخاب های عالی برای فلز گالوانیزه هستند!
صنایع بادی و خورشیدی
پروژه های خورشیدی پس از نصب باید دارای گردش کار مداوم باشند و هرگونه تعمیر و نگهداری منجر به اختلال در خدمات (از دست دادن درآمد) شود. این بدان معناست که فولادهای گالوانیزه گرم به دلیل حفاظت در برابر خوردگی در پروژه های خورشیدی محبوب هستند. همچنین به دلیل سازگاری با محیط زیست ، محبوبیت زیادی دارند زیرا باعث تولید گازهای گلخانه ای نمی شود و بدون تعمیر و نگهداری چندین دهه را تضمین می کند.
صنعت کشاورزی
اغلب در صنعت کشاورزی ورق گالوانیزه برای ساخت وسایل و… استفاده می شود زیرا تجهیزات مستعد خوردگی آسان هستند و تقاضا برای تجهیزات سخت تر و مقاوم تر ایجاد می کند. فولاد گالوانیزه گرم محافظتی در برابر خوردگی ایجاد می کند که اغلب می تواند برای چندین دهه دوام بیاورد ، حتی زمانی که در معرض محیط های سخت کشاورزی قرار بگیرید.
صنعت خودرو
اگرچه تا دهه ۱۹۸۰ فقط در مدلهای لوکس استفاده می شد ، اما استفاده از بدنه های روکش دار روی برای خودروها در حال حاضر در ساخت خودرو عادی شده است. “بدنه سفید” خودرو حدود ۸۰٪ بدنه را تشکیل می دهد که همه از فولاد گالوانیزه استفاده می کنند. فولاد گالوانیزه در برابر زنگ زدگی نیز یک ابزار بازاریابی خوب برای صنعت خودرو است زیرا می تواند “ضمانت های ضد زنگ” را به مشتریان ارائه دهد.
صنعت ساختمان
دوام فولاد گالوانیزه چه برای ساختمان های مسکونی و چه تجاری ، بیش از یک قرن آن را در صنعت ساختمان محبوب کرده است. همچنین به دلیل زیبایی آن برای ساخت انتخاب شده است. درخشندگی فولاد گالوانیزه به آن احساس معاصر می دهد و در طراحی های معماری مدرن محبوب است. همچنین ، فقط برای قطعات بزرگ سازه ای استفاده نمی شود بلکه مواردی مانند نرده ، ناودان ، ریل ، لوله ، تیرها و موارد دیگر استفاده می شود.
صنعت مخابرات
خطوط تلفن بلند هستند و اغلب دسترسی به آنها دشوار است. از فولاد گالوانیزه گرم می توان در سیم کشی تلفن و جعبه تجهیزات استفاده کرد که خطر آسیب و نیاز به تعمیر و نگهداری را به طور کلی کاهش می دهد.
چه موقع ورق نیاز به گالوانیزاسیون دارد؟
روی یک عنصر فلزی است که در برابر خوردگی ، رطوبت ، زنگ زدگی و خراش مقاوم است. گالوانیزه برای فلزاتی که به حمل و نقل ، نصب و سرویس نیاز دارند (که اغلب به دلیل توانایی خود شفابخش گالوانیزه مورد نیاز نیست) محافظت می کند. با این حال ، گالوانیزه گرم برای فلزاتی که دائما در معرض مواد خورنده مانند اسید هستند کار نمی کند. فولاد ضد زنگ بدون روکش یا روش آبکاری به عنوان جایگزین بهتر استفاده می شود. محیط های دریایی و شور همچنین طول عمر فلزات گالوانیزه را به دلیل رسانایی الکتریکی بالای آب دریا که باعث افزایش سرعت خوردگی می شود ، کاهش می دهند.
کوتینگ در ورق گالوانیزه چیست؟
کوتینگ یا درصد کوتینگ، مربوط به قطر لایه‌ی روی بر سطح فلز است. به بیان دیگر، هر چقدر که میزان کوتینگ در ورق گالوانیزه بیشتر باشد، یعنی لایه‌ی روی ضخیم‌تر است.
در بازار، ورق‌های گالوانیزه‌ی متعددی وجود دارد که هر یک، توسط کارخانه‌ی خاصی تولید شده‌اند و درصد‌های کوتینگ متفاوتی نیز دارند؛ مثلاً، کوتینگ ورق‌های گالوانیزه که تولید شرکتهای هندی یا ژاپنی است، بیشتر از عدد ۱۷۰ است، در حالی که درصد کوتینگ در ورق‌های تولیدشده در کشور چین، چیزی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۵ است.
به طور کلی درصد میزان پوشش های گالوانیزه عبارتند از:۸۰،۱۰۰،۱۲۰،۱۵۰،۱۸۰،۲۰۰،۲۲۵،۲۷۰،۳۵۰ است. از بین میزان پوشش های ذکر شده ۱۰۰ از همه پرکاربردتر می باشد.
پوشش ها و جرم پوشش ورق های گالوانیزه
محصولات گالوانیزه از فولاد های کم کربن تولید می گردند و روی آن پوششی از روی اعمال می گردد. این پوشش می تواند دارای ۰٫۰۱ آنتیموان باشد و همچنین می تواند به طور نا خواسته حاوی سرب به مقدار جزئی نیز باشد که در ترکیبات روی موجود است. طی آنالیز های صورت گرفته بر روی محصولات گالوانیزه تولید داخل حداکثر سرب موجود در آن حدود ۰٫۰۴ درصد می باشد.در حال حاضر استفاده از استاندارد های اروپایی به دلیل مراودات تجاری بیشتر نسبت به سایر کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. بر طبق استاندارد اروپا ورق های گالوانیزه با پسوند Z با پوشش روی خالص و ورق های گالوانیزه با پسوند ZF با پوشش آلیاژهای آهن- روی ارائه می گردند که ورق گالوانیزه ZF گالوانیل نامیده می شود و در این نوع پوشش بین ۸ تا ۱۲ درصد آهن موجود می باشد.
عدد پس از حرف Z و یا پس از حرف ZF حداقل جرم میانگین پوشش را در آزمون سه نقطه ای از ورق گالوانیزه بر حسب گرم بر متر مکعب برای هر دو سمت ورق نشان می دهد. ضریب تبدیل وزن پوشش بر حسب gr/m2 به ضخامت پوشش بر حسب میکرون ۷٫۱۴ می باشد که معادل ۱ میکرومتر است.
جرم پوشش های سبک : Z225 ، Z200 ، Z140 ، Z100 : این نوع پوشش ها مختص محیط ها با قدرت خورندگی ملایم می باشند و یا در قطعات با اشکال هندسی پچیده که نمی توان از ضخامت های پوشش بالا استفاده نمود مورد استفاده قرار می گیرد.
جرم پوشش های استاندارد : Z275 : این نوع پوشش برای کاربردهای عمومی می باشد و از متداول ترین نوع پوشش است.
جرم پوشش های مخصوص شرایط سخت : heavy duty coating) Z600 –Z450 -Z350) : این نوع پوشش ها نسبت به نوع های پیشین دارای طول عمر بیشتری می باشند.
جرم پوشش های آلیاژی آهن – روی : ZF140 – ZF100 : از ویژگی های این نوع پوشش ها می توان به سهولت در رنگ آمیزی و جوشکاری و مخصوصا جوشکاری از نوع مقاومتی اشاره نمود
انواع پرداخت و کیفیت سطوح ورق های گالوانیزه
وجود گل بر روی ورق گالوانیزه به دلیل وجود ناخالصی در روی هنگام کریستال شدن روی مذاب بر روی ورق سرد ( روغنی ) میباشد. علت تولید کالاهای بدون گل به دلیل مسائل محیط زیست میباشد و در آینده تمامی کالاهای گالوانیزه بدون گل خواهد بود. در کل سه نوع گل وجود دارد : مدل بی گل ( به انگلیسی : Zero Spangle ) ، مدل گل ریز ( به انگلیسی : Minimum Spangle ) و مدل گل دار ( به انگلیسی :RegularSpangle ).
قسمت هایی از سطح ورق که گل (Spangle) دارند مقاومت کمتری نسبت به سایر نقاط دارند. به همین دلیل است که برای ساخت یکسری محصولات مانند بدنه وسایل نقلیه و یک سری وسایل خانگی باید از ورق گالوانیزه بدون گل استفاده کنیم.
Zero Spangle (ورق گالوانیزه بدون گل): این نوع ورق که به نام بدون گل معروف است زیرا گل به سختی بر روی سطح آن دیده می شود. و این ورق برای وسایل خانگی کوچک بسیار پرکاربرد هستند.
Minimum Spangle(ورق گالوانیزه گل ریز):همانطور که مشخص است دارای گل های ریزی بر روی سطح ورق می باشد و محصول مستقیم خط تولید بدون فرآیند اضافه بوده و مختص سطوح غیر نمایان می باشد.
RegularSpangle(ورق گالوانیزه گل دار): این ورق ها دارای گل های درشت تری نسبت به گل های ریز هستند و با توجه به نیاز مشتری هر کدام از آنها برای کاربرد خاصی به کار می روند.
خرید ورق گالوانیزه
برای خرید ورق گالوانیزه ابتدا می بایست نیاز خود را مشخص کنید. شما می توانید از ورق گالوانیزه در محیط هایی استفاده کنید که در مجاورت آب هستند و در واقع احتمال زنگ زدگی در آن ها بالاست. بنابراین ساخت لوله بخاری، کانال کولر، سایبان، گلخانه، قطعات فلزی لوازم خانگی پر کاربرد در آشپزخانه، مخازن آب و مصارف انرژی در کشاورزی، انواع دودکش، لوله ها و اتصالات، تابلو و پنل های برق و ناودان از جمله مواردی است که از ورق گالوانیزه در تولید آن ها استفاده می شود. ورق گالوانیزه صنعتی نوعی خاص از ورق گالوانیزه است که در ساخت بدنه و سقف سوله ها کاربرد دارد.
فاکتورهای تعیین کننده قیمت گالوانیزه
در نهایت ورق گالوانیزه تولید شده بسته به مراحل تولید قیمت گذاری می شود. عوامل موثر بر قیمت گالوانیزه:
- کارخانه تولید کننده ورق گالوانیزه
- چگونگی روش تولید گالوانیزه
- میزان وزن ورق گالوانیزه در نهایت
- ابعاد و سایز ورق ها
- میزان پوشش ورق روی
- کیفیت نهایی ورق و استانداردهای تولید
کارخانه های تولید کننده ورق گالوانیزه
در ایران کارخانجات متعددی در زمینه تولید گالوانیزه فعالیت دارند، مهمترین شرکتهای معتبر عبارتند از:
- فولاد مبارکه اصفهان
- ورق خودرو
- تاراز چهار محال
- هفت الماس
- کاشان
- نورد لوله سمنان
- دشتستان
- روی اندود کاوه
- فولاد بهمن
کلام آخر
همانطور که در متن بالا مطالعه کردبد ورق گالوانیزه یکی از پرکاربردترین ورق های در دنیای امروز است. مزایای بسیار زیاد این ورق باعث می گردد این ورق روز به روز جایگزین ورق های دیگر گردد.
برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.