آینده فولادسازان در آینه بورس

آینده فولادسازان در آینه بورس

دنیای معدن – الهه ظفری تحلیلگر بازار سرمایه: از عصر برنز تا عصر آهن؛ فلزات، دوره های تاریخ بشر را تعریف کرده اند. اگر قرار باشد عصر کنونی ما نیز بر همین اساس تعریف شود، بدون شک آن را عصر فولاد می نامند. فولاد پایه ساختمان ها، وسایل نقلیه و صنایع ماست، به همین دلیل میزان تولید و مصرف آن اغلب به عنوان شاخص پیشرفت یک کشور در نظر گرفته می شود. امروزه فولاد، پرکاربردترین فلز جهان و بیشترین ماده ای است که بازیافت شده است.

“تولید فولاد” دنیا در سال ۲۰۱۹ حدود ۱٫۸۴۲ میلیون تن و در سال ۲۰۲۰ حدود ۱٫۸۷۷ میلیون تن گزارش شده است. دو فرآیند کوره بلند و کوره قوس الکتریکی روش های اصلی تولید فولاد در دنیا هستند که سهم کوره بلند ۷۰درصد و سهم قوس الکتریکی ۳۰ درصد از کل تولید فولاد بوده است. خوراک اصلی کوره بلند کک و سنگ آهن دانه بندی با عیار ۶۲-۶۰درصد است. کوره قوس الکتریکی معمولا مبتنی بر شارژ قراضه به عنوان خوراک اصلی است اما امکان شارژ چدن مذاب و” آهن اسفنجی” نیز وجود دارد. در ایران برخلاف دنیا بیش از ۷۵درصد شمش فولاد کشور در کوره های قوس الکتریکی تولید می شود.

چین، هند و ژاپن بزرگ ترین تولیدکنندگان فولاد دنیا هستند و حدود ۶۷ درصد فولاد دنیا را تولید می کنند. با توجه به قرار گرفتن این سه کشور در منطقه آسیا، طبیعی است که این منطقه بزرگ ترین تولیدکننده فولاد در بین تمامی مناطق موجود باشد. این مسأله منجر به آن شده که نه تنها نوسانات بازارهای جهانی نتوانند به اندازه دیگر مناطق بر این منطقه اثر بگذارند، بلکه نوسانات این منطقه به دیگر نقاط جهان سرایت کند.

منطقه خاورمیانه طی ۱۲سال گذشته تنها در سال ۲۰۱۵ میلادی که بحران مازاد ظرفیت فولاد به وجود آمد، رشد منفی را تجربه کرده و در سال های دیگر با افزایش تولید روبه رو بوده است. می توان گفت به طور میانگین تولید فولاد خاورمیانه سالانه ۵/ ۸ درصد رشد را تجربه کرده و به ۴/ ۴۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ رسیده است که حدود ۲درصد از کل تولید جهان را به خود اختصاص داده است. عمده تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه کشورهای ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر هستند. ایران با تولید حدود ۲۹میلیون تن در سال ۲۰۲۰، نزدیک به ۷۱ درصد از سهم تولید فولاد در منطقه خاورمیانه را در اختیار داشته است. همچنین با توجه به نفتخیز بودن این منطقه و دسترسی به گاز ارزان قیمت بیش از ۹۴درصد از تولید فولاد در کوره های قوس الکتریکی صورت گرفته است.

“تولید فولاد خام” در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۰میلیون تن و در چهار ماه اول سال ۱۴۰۰ حدود ۷میلیون تن بوده و برآورد شده که تا پایان سال ۱۴۰۰ تولید ۳۵ میلیون تن تولید فولاد خام در کشور محقق خواهد شد. ایران دهمین تولیدکننده فولاد بزرگ دنیا و اولین کشوری است که تولید آهن اسفنجی را بر پایه گاز در جهان دارد. زنجیره ارزش فولاد در کشور حدود ۱۲درصد از ارزش صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده و علاوه بر تامین نیاز داخلی، امکان صادرات برای آن وجود دارد. صادرات فولاد خام و محصولات فولادی در سال ۱۳۹۹ برابر ۶۱۶/ ۹ میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۱۳۹۸ حدود ۱۰درصد کاهش پیدا کرده است. بر اساس برنامه چشم انداز سال ۱۴۰۴ و بررسی طرح های در دست احداث و قابل تحقق زنجیره ارزش فولاد، ظرفیت تولید فولاد خام به میزان ۵۵میلیون تن در دستورکار قرار دارد. ایران به دلیل دسترس به گاز طبیعی و انرژی برق با نرخ حمایتی، دارای مزیت رقابتی است که سرمایه گذاری در این بخش را جذاب کرده و به همان میزان که باعث کاهش هزینه های تولید است؛ در صورت حقیقی سازی نرخ های مصرف گاز و برق برای این صنعت می تواند از ریسک های بزرگ آن به ویژه در سطح رقابت بین المللی باشد.

با وجود اینکه کشورهایی مانند آمریکا (۵درصد از سهم فولاد جهان) و روسیه (۸/ ۳درصد از سهم فولاد جهان) تولید داخلی خود را کاهش داده و بیشتر بر واردات تکیه کرده اند، تولید جهانی فولاد در ۵۰ سال گذشته بیش از سه برابر شده است؛ چراکه چین و هند به طور مداوم تولید خود را افزایش داده و به دو کشور برتر “تولیدکننده فولاد” تبدیل شده اند. تحلیلگران اعتقاد دارند چین بر اساس برنامه های اعلامی خود تصمیم دارد، “تولید فولاد داخلی” خود را کاهش دهد تا خطرات تولید بیش از حد را کم کرده و اطمینان حاصل کند که می تواند تا سال ۲۰۶۰ به وضعیت بدون کربن برسد. همچنین با افزایش شدید قیمت سنگ آهن و فولاد در سال گذشته، بسته به اقدامات دولت بایدن، تقاضای ایالات متحده نیز کاهشی برآورد شده است.

فولاد که عمدتا از سنگ آهن تشکیل شده است، آلیاژی است که کمتر از ۲درصد کربن و یک درصد منگنز و سایر عناصر کمیاب را دارد. فولاد می تواند هزار برابر قوی تر از آهن باشد. با این حال، قدرت واقعی فولاد در بازیافت بی نهایت آن بدون افت کیفیت اصلی است. صرف نظر از خلوص یا کاربرد، فولاد را همیشه می توان بازیافت کرد. درحال حاضر محصولات فولادی جدید به طور متوسط حاوی ۳۰ درصد فولاد بازیافت شده هستند. به همین دلیل است که فولاد بخش های اساسی فناوری های مختلف انرژی پایدار را تشکیل می دهد. برای مثال، به طور میانگین در ساخت ۸۰ درصد از یک توربین بادی، در پایه، پمپ ها، مخازن و مبدل های حرارتی تاسیسات انرژی خورشیدی، فولاد الکتریکی در قلب ژنراتورها و موتورهای خودروهای برقی و هیبریدی و… از فولاد استفاده می شود. درحال حاضر تولیدکنندگان فولاد اکثرا به پایداری بلندمدت فکر و تلاش می کنند فولاد بدون سوخت فسیلی را با حذف کامل زغال سنگ از فرآیند متالورژی به واقعیت تبدیل کنند. در حالی که این صنعت از سال ۱۹۶۰ میانگین شدت انرژی در هر تن تولید شده را از ۵۰ گیگاژول به ۲۰ گیگاژول کاهش داده است، غول های فولادی مانند ArcelorMittal پا را فراتر گذاشته و برنامه های خود را برای تولید فولاد خنثی از کربن تا سال ۲۰۵۰ ارائه داده اند. با بهبود تدریجی اقتصاد جهان، مصرف و تقاضای فولاد افزایش پیدا خواهد کرد، به خصوص که توسعه جدید ریودینتو در مورد پودر فولاد اتمی می تواند تکامل بعدی در چاپ سه بعدی را به همراه داشته باشد.

با ادامه نوآوری این صنعت در دوام و قابلیت استفاده، فولاد همچنان به عنوان یک ماده حیاتی در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد به طوری که می توانیم آن را بی نهایت بازیافت کرده و تقاضای آن را پایدار برآورد کنیم.

شرکت آهن و فولاد ارفع: «ارفع» دارای دو واحد تولید شمش فولادی (بلیت) و آهن اسفنجی است و ظرفیت اسمی هریک از واحدهای تولیدی آن ۸۰۰هزار تن در سال است. تولید آهن اسفنجی در این شرکت به روش احیای مستقیم و تولید شمش فولاد به روش کوره قوس الکتریکی است. آهن اسفنجی تولید شده توسط این شرکت به طور کامل در فرآیند تولید شمش استفاده می شود. تامین کننده اصلی گندله (ماده اولیه) ارفع، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو است که حدود ۴۴درصد از سهام این شرکت را نیز در اختیار دارد. شرکت در سال ۱۳۹۹ حدود ۸۰۴هزار تن و در ۶ماه ابتدای سال ۱۴۰۰ معادل ۳۴۱هزار تن فروش شمش فولادی داشته است. نرخ فروش شرکت در شهریور ماه سال جاری نسبت به اسفند سال گذشته ۳۰درصد افزایش پیدا کرده که بر این اساس سود سال ۱۴۰۰، معادل ریال به ازای هر سهم ۳۳۰۰ریال برآورد می شود.

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش: «کاوه» در حال حاضر دارای دو مدول احیای مستقیم برای تولید آهن اسفنجی جمعا با ظرفیت ۱٫۸۵۶ هزار تن و دو واحد تولید شمش فولادی هر کدام به ظرفیت ۲/ ۱میلیون تن است. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد وزن مبلغی فروش شرکت از محل صادرات است. عمده گندله موردنیاز این شرکت توسط شرکت معدنی و صنعتی گل گهر تامین می شود. این شرکت در سال گذشته ۵/ ۱ میلیون تن و در ۶ماه اول سال ۱۴۰۰ معادل ۶۰۶هزار تن فروش شمش بیلت داشته است. نرخ فروش شرکت در شهریورماه نسبت به اسفند سال گذشته ۱۶درصد افزایش در بیلت صادراتی و ۳۴درصد افزایش در بیلت داخلی داشته که بر این اساس سود سال ۱۴۰۰ هر سهم شرکت ۴هزار ریال برآورد می شود.

شرکت فولاد مبارکه اصفهان: «فولاد» (با احتساب فولاد سبا و فولاد هرمزگان)، با مجموع تولید حدود ۸/ ۹میلیون تن اسلب ۴۳درصد از سهم بازار تولید مقاطع فولادی را دربرمی گیرد. سبد محصولات این شرکت شامل گندله، آهن اسفنجی، تختال و انواع کلاف (گرم، سرد، گالوانیزه و…) است. حدود ۱۷درصد از فروش ریالی شرکت به صورت صادراتی است. شرکت اصلی در سال گذشته مجموعا ۷/ ۷ میلیون تن انواع محصولات پوشش دار، ورق سرد و گرم به فروش رسانده است که ۷/ ۴ میلیون تن آن ورق گرم داخلی بوده است. مقدار فروش شرکت در ۶ماه اول سال جاری ۶/ ۳ میلیون تن بوده و نرخ فروش محصولات شرکت به طور میانگین نسبت به اسفند سال گذشته ۳۳درصد افزایش داشته است. سود سال ۱۴۰۰ شرکت به ازای هر سهم ۲۲۰۰ ریال برآورد می شود.